پرتوهای یون ساز و تأثیر کاربرد آن بر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و زیستی پساب فاضلاب

منابع تأمین مواد آلی و آب برای خاک های زیر کشت ایران محدود بوده و جوابگوی نیاز روزافزون بخش کشاورزی به کودهایآلی و آب نیست. بنابراین، به دلیل کمبود این منابع، استفاده از لجن فاضلاب و پساب پیشنهاد شده است. پساب، فاضلاب و لجن فاضلاب بسته به منشأ آن ها دارای انواع آلودگی های میکروبی، آلی و معدنی بوده، لذا استفاده از روش های نوین گندزدایی و تصفیه آن ها پیش از مصرف ضروری است. یکی از این شیوه ها استفاده از روش پرتوتابی برای گندزدایی پساب و لجن فاضلاب می باشد. امکان استفاده از پرتوهای غیریون ساز ماورای بنفش(uv) و یون ساز گاما و بیم الکترون برای گندزدایی پساب وجود دارد. سازوکار متفاوت گندزدایی پرتو یون ساز (تشکیل رادیکال های آزاد هیدروکسیل، هیدروژن، الکترونهیدراته و غیره) و غیریون ساز (آسیب مستقیم به dna ریزجانداران و تشکیل ترکیب های نوری مانند دیمر پیریمیدین) باعث شده روش پرتوهای غیریون ساز  uvبه عوامل محیطی مانند مقدار جامدات معلق،موادآلی و معدنی قابل اکسایش، اکسیژن محلول، ph، دما و غیره وابسته باشد.از معایب دیگر uv در مقایسه با پرتوهای یون ساز می توان به محدودیت استفاده از آن صرفاً برای گندزدایی پساب ثانویه، امکان رشد مجدد ریزجانداران غیرفعال شده با آن و تغییرات فصلی بازده گندزدایی اشاره نمود. برای گندزدایی لجن فاضلاب فقط می توان از پرتوهای یون ساز استفاده کرد. در بین پرتوهای یون ساز، پرتو گاما نسبت به بیم الکترون مزایایی مانند قدرت نفوذ عالی، امکانپرتودهیسطحمقطعضخیم ترازلجن، دُز کشنده پایین برای حذف عوامل بیماری زا و غیره داشته که باعث استفاده گسترده تری از آن می شود. با توجه به نتایج رضایت بخش استفاده از پرتوهای یون ساز در تصفیه و گندزدایی پساب، فاضلاب و لجن فاضلاب در نقاط مختلف دنیا، نتایج بررسی حاضر می تواند تأکیدی بر امکان استفاده از روش پرتوتابی یون ساز در گندزدایی پساب، فاضلاب و لجن فاضلاب در ایران باشد.